بررسی روش های تربیتی قرآن(قسمت چهارم)
5.مشاهده با دقت نظر
يکی ديگر از عوامل مؤثر در تربيت که در قرآن آمده است مشاهده و نگاه کردن مي باشد اما نه هر نگاه و مشاهده ای ، بلکه بايد به همراه دقت نظر و توجه باشد تا مؤثر در تربيت واقع شود،هم چنانکه درآيات زيرچنين چيزی مد نظر مي باشد:
أَ فَلَا يَنظُرُونَ إِلىَ الْابِلِ كَيْفَ خُلِقَتْ(17)الغاشيه
وَ إِلىَ السَّمَاءِ كَيْفَ رُفِعَتْ(18)
وَ إِلىَ الجْبَالِ كَيْفَ نُصِبَتْ(19)
وَ إِلىَ الْأَرْضِ كَيْفَ سُطِحَتْ(20)
آيا به شتر نمىنگرند كه چگونه آفريده شده؟ (17)
و به آسمان كه چسانش برافراشتهاند؟ (18)
و به كوهها كه چگونه بركشيدهاند؟ (19)
و به زمين كه چسان گسترده شده؟ (20)
ناگفته پيدا است منظور از” نظر” در جمله” أَ فَلا يَنْظُرُونَ” نگاه كردن عادى نيست، بلكه نگاهى است توأم با تفكر و انديشه و دقت.[1]
امور چهارگانهاى كه در آيات فوق آمده زير بناى زندگى انسان را تشكيل مىدهد:
آسمان كانون نور است و باران و هوا، و زمين مركز پرورش انواع مواد غذايى كوهها رمز آرامش و ذخيره آب و مواد معدنى، و شتر نمونه روشنى از چهارپايان اهلى كه در اختيار بشر قرار دارد.
به اين ترتيب هم مسائل كشاورزى، هم دامدارى و هم صنعتى در اين امور چهارگانه نهفته شده است، و انديشه در اين نعمتهاى گوناگون، خواه ناخواه انسان را به شكر منعم وامىدارد، و شكر منعم او را به معرفت اللَّه و شناخت خالق نعمت دعوت مىكند.[2]
6.به تفكر وا داشتن
از جمله چيزهايی در بسياری از آيات و روايات مورد توجه بوده است تفکر و تعقل می باشد و جالب اين است که همين تفکر کردن خود منشأ تربيتی دارد و برای انسان مفيد و سازنده است.
خداوند در قرآن کريم می فرمايد:
أَ وَ لَمْ يَتَفَكَّرُواْ فىِ أَنفُسِهِم مَّا خَلَقَ اللَّهُ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضَ وَ مَا بَيْنهَُمَا إِلَّا بِالْحَقِّ وَ أَجَلٍ مُّسَمًّى (8)الروم
آيا با خود نمىانديشند كه خدا آسمانها و زمين را و هر چه را ميان آنهاست، جز به حق و تا مدتى محدود، نيافريده است؟
پيامها:
1 .تفكّر، داروى بيمارى غفلت است. «هُمْ غافِلُونَ أَ وَ لَمْ يَتَفَكَّرُوا» 2 .تفكّر، زمانى مفيد و سازنده است كه دور از هياهو و تأثيرات منفى و بر اساس عقل و فطرت باشد. «فِي أَنْفُسِهِمْ»[3]
منتظر ادامه مطلب باشید…